గ్రామదేవతలు ఎలా వెలిశారు, పేర్ల వెనుక అంతరార్దం

గ్రామదేవతల వ్యవస్ద భారతీయ సంస్కృతిలో చాలా ముఖ్యమైన భాగం. సాధారణంగా వీరిని ప్రతి గ్రామంలో, చిన్న చిన్న పల్లెటూర్లలో ఆత్మీయం, ఆశీర్వాదం కొరకు పూజించటం జరుగుతుంది. గ్రామదేవతలు ప్రజల మనోభావాలను, వారి విశ్వాసాలు మరియు మన సంస్కృతిని ప్రతిబింబించే దైవాలు. గ్రామదేవతలు ఎలా వెలిశారు, పేర్ల వెనుక అంతరార్దం ఏమిటో ఇప్పుడు తెలుసుకుందాం.

Also Read: గ్రామ దేవతల యొక్క 101 పేర్లు

గ్రామదేవతా వ్యవస్థ

గ్రామాల్లో వెలిసే దేవత, దేవుళ్ళను ముఖ్యముగా స్త్రీ దేవతా రూపాలను గ్రామదేవతలు అంటారు. సంప్రదాయాలను అనుసరించి గ్రామ రక్షణగా ఈ దేవతలను ఊరి పొలిమేరలల్లో ఏర్పాటు చేసేవారు. ప్రాచీన కాలంలో మానవుడు ఎంతో తెలివైనవాడు. ఇంట్లోవున్న చిన్నా, పెద్దా, ఆడా, మగా అందరూ దేవీ నవరాత్రుల కాలంలో ఎక్కడోవున్న మధుర మీనాక్షమ్మ వద్దకో, కంచి కామాక్షమ్మ దగ్గరికో, బెజవాడ కనకదుర్గమ్మ చెంతకో వెళ్ళాలంటే
కుదరకపోవచ్చు. ఒక్కోక్కప్పుడు సొమ్మున్నా వెళ్ళే వీలుండక పోవచ్చు. వీలుకుదిరినా అందరికీ ఒకేసారి వెళ్ళడం సాద్యపడకపోవచ్చు. ఇలాంటి సందర్భాలలో అలాంటివాళ్ళు అమ్మ దర్శనానికి వెళ్ళలేకపోయామే అని నిరాశ పొందకుండా వుండేందుకు ఎక్కడో వున్న ఆ తల్లిని ఇక్కడే దర్శించు కొన్నామనే తృప్తిని పొందేందుకు గ్రామదేవత వ్యవస్థని ఏర్పాటు చేసారు పెద్దలు.

ఈ దేవతా ప్రతిష్ఠ గొప్ప విద్వాంసులైన వేద, స్మార్త, ఆగమ శాస్త్ర పండితుల చేత మాత్రమే జరుగుతుంది. ఎవరికి నిజమైన భక్తి ప్రపత్తులతో పాటు అర్చకునిగా వుండే తీరిక, ఓపిక ఉంటాయో అలాంటి వారిని వారి కోరిక మేరకు అర్చకులుగా నియమించారు పూర్వీకులు. అప్పటినుంచి ఆ అర్చకుని వంశము వాళ్ళే ఆ గుడి బాధ్యతలను నిర్వహిస్తూ వస్తున్నారు. దేవతా విగ్రహప్రతిష్ఠ శాస్త్రీయంగా నిర్వహించబడింది కాబట్టి ఆ దేవతల కింద బీజాక్షరాలున్న యంత్రము సరైన మూహూర్తములోనే వేయబడింది కాబట్టి గ్రామదేవతలంతా శక్తివున్న దేవతలే అవుతారు, భక్తుల కోర్కెలు తీర్చగలవారవుతారు. అయితే ప్రతీ సంవత్సరం ఆలయ ప్రతిష్ఠ జరిగిన ఆ నెల, ఆ తిథినాడు ఖచ్చితంగా విద్వాంసులను పిలిచి పవిత్రోత్సవాన్ని చెయ్యించాల్చిందే. అలా చేయడం వలన అమ్మకి మన ద్వారా ఏదైనా లోటు పాట్లు కలిగివుంటే తొలగుతుంది.

గ్రామదేవతల ఆవిర్భావము:

పంచభూతాలు అనగా గాలి, నీరు, అగ్ని, భూమి, ఆకాశము కారణముగానే ఈ ప్రపంచము ఏర్పడింది. అందుకని ఈ పంచ భూతాలకి ప్రతీకలుగా ఐదుగురు గ్రామదేవతలను ఏర్పాటు చేసారు తొలి దశలో.

• పృధ్వీ దేవత:

మొదటిది ‘పృధ్వీ’ అంటే నేల. ఇది పంటకి ఆధారము, కుంకుల్లు బాగా పండే ప్రాంతములో ప్రతిష్టించిన పృధ్వినీ దేవతను కుంకుళ్ళమ్మ అన్నారు.

గోగులు బాగా పూచే ప్రాంతములో ఆ గోంగూర, గోగునార ఇవే వారి జీవన ఆధారము కాబట్టి ఆపేరుతో గోగులమ్మని ఏర్పాటు చేసారు.

జొన్నలు పండేచోట జొన్నాళమ్మ అని, నూకలు అంటే వరి పండే ప్రాంతాలలో నూకాళమ్మ అని పిలుచుకున్నారు.

మొదటిసారిగా పండిన పంటను ఆ తల్లికే నివేదన చేయడము, అర్చకునిగా వున్నవారికి అందరూ ఆ పంటను ఇస్తూ వుండడం, దాన్నే సొమ్ముగా మార్చుకొని అతడు జీవించడం. ఇలా సాగుతూ వుండేదీ వ్యవస్థ. పంట వేసేటప్పుడు కూడా ఈ తల్లిని ఆరాదిస్తేగాని చేనుకి వెల్తూండేవారు కాదు. అన్నాన్ని పెట్టే తల్లి కాబట్టి అన్నమ్మ అని కూడా ఒక దేవత వుంది. ఇక పంటలన్నీ చేతికందాక సుఖసంతోషాలతో జాతర చేస్తూండేవారు. అదే ఇప్పటికీ అనేక గ్రామాలలో కొనసాగూతూండడం జరుగుతూ వస్తుంది.

• జల దేవత:

రెండవది జలానికి సంబంధించిన తల్లి గంగమ్మ – గంగానమ్మ. ఈ తల్లి భూమి మీద కాక భూమి లోపల ఎంతో లోతుగా వుంటుంది. గుడి ఎత్తుగా కట్టినా తల్లిని చూడాలంటే మాత్రం మెట్లు దిగి కిందికి వెళ్ళ వలసి ఉంటుంది.

• అగ్ని దేవత:

మూడవది తేజస్సు (అగ్ని). పగటిపూట తేజస్సునిచ్చే సూర్యునికి ప్రతీకగా సూరమ్మనూ, రాత్రిపూట తేజస్సునిచ్చే చంద్రునికి ప్రతీకగా పున్నమ్మనీ దేవతలుగా చేసారు. చిత్తూరు పున్నమ్మ గుడిలో హారతి సమయంలో పంబల్లు వాయిస్తారు. హారతి నుంచి చూస్తే అమ్మవారు ఆనందంతో వెలిగిపోతున్నట్టు కనిపిస్తుండేది. ఇప్పుడూ అదే కొనసాగుతోందా అనేది తెలియదు.

సూరమ్మను ప్రతి అమావాస్యనాడు, పున్నమ్మను ప్రతి పౌర్ణమినాడు పూజించే విధంగా ఏర్పాటు చేసుకొని తమ కులవృత్తిని ఆరోజు మానేయడం చేసేవారు.
ఇక అమ్మకి కుడి కన్ను సూర్యుడుగానూ ఎడమ కన్నుని చంద్రుడిగాను ఆ తల్లికి పెట్టిన పేరు ఇరుకళలమ్మ (సూర్య,చంద్రుల కళ వున్న అమ్మ).

• వాయు దేవత:

వాయువు కరువలి అంటే పెద్ద గాలి. కొండ ప్రాంతములో వుండేవారికి విపరీతమైన కొండగాలి వీచినప్పుడు ఏ ఉపద్రవము ఉండకుండా రక్షించేందుకు కరువలమ్మను యేర్పాటు చేసుకున్నారు.

• ఆకాశ దేవత:

ఆకాశము ఎత్తులో వున్నందున కొండమ్మను ఆకాశ దైవానికి ప్రతీకగా తీసుకున్నారు. పిడుగులు, మెరుపులు,గాలివాన. ఇలాంటి వాటి నుండి రక్షించేందుకు ఈ తల్లిని ఏర్పాటు చేసుకున్నారు.

గ్రామదేవతా పేర్ల వెనుక విశేషాలు

• మనం రకరకాల పేర్లతో పిలిచే ప్రతి గ్రామదేవతల పేర్లు వెనుక ఒక పరమార్ధం ఉంది. సొంతవూరిని విడిచి పొరుగూరు వెళ్ళే వ్యక్తుల రాకపోకల్ని గమనిస్తూ వూరి పొలిమేరలో వుండేతల్లి పొలిమేరమ్మ క్రమంగా పోలేరమ్మ అయింది.

• ‘ఎల్ల’ అంటే సరిహద్దు అని అర్ధం. అందుకే సరిహద్దుల్లో ఉన్న దేవతను ఎల్లమ్మ అంటారు.

• ఒక వ్యక్తికి జీవన భృతి కలిగించి పోషించే తల్లి ‘పోచ + అమ్మ = పోచమ్మ‘ అన్నమాట. ఎల్లమ్మ తల్లి తన భక్తులకి ఎటువంటి వ్యాధులు రాకుండా నివారించేదైతే, పోచమ్మ పోషణ కలిగిస్తుంది.

• ప్రతి వ్యక్తికీ ఇంత కాలం జీవించాలనే ఓ కట్ట (అవధి) ఏదుందో ఆ కట్టని మేయగల (ఆ అవధినించి రక్షించగల) అమ్మే ‘ కట్టమేసే + అమ్మ = కట్టమేసెయమ్మ కాలక్రమములో కట్టమైసమ్మ అయింది.

• స్వచ్ఛమైన అమ్మ అనే అర్దములో (స్వచ్ఛమని) సు + అచ్చ= స్వచ్ఛ అనే రెండు పదాలు కలిపి అచ్చమ్మగా అయ్యింది.

• సాధారణముగా 15 వూళ్ళకో దేవత వుంటుంది. ‘మా వూళ్ళన్నింటికీ అమ్మ’ అనే అర్దములో ఆమెను మావూళ్ళమ్మ అని పిలుస్తూంటే క్రమంగా అది ‘మావుళ్ళమ్మ’ అయింది.

• ప్రజల మనసులో పుట్టే ఏ కోర్కెనైనా మంచిదో కాదో తానే నిర్ణయించి కోరిన కోర్కెని తీర్చే బాధ్యతని స్వీకరించి భక్తులకు అండగా నిలిచే తల్లి తలుపులమ్మ. తలపు అంటే ఆలోచన. వాటిని తీర్చే తల్లి తలపులమ్మ. క్రమంగా ‘తలుపులమ్మ’గా మారింది.

• ఇంట్లో నుండి బయటికి వెళ్ళేటపుడు తల్లికి లేదా భార్యకి ఎలా చెప్తామో అలాగే ఆ తల్లిని ప్రార్థించి వెళ్ళడం చేస్తారు. శంకరునితో కలసి అర్దనారీశ్వర రూపంతో అమ్మవారుండేది. ఆ కారణంగా శంకరుని మెడమీద (గళము) మచ్చ (అంకం) కారణముగా అంకగళమ్మ, కాలక్రమేనా అంకాళమ్మగా మారిపోయింది.

• పొలిమేరలో వుండే మరొక తల్లి శీతలాంబ. ఈమె చేతుల్లో చీపురు, చేట ఉంటాయి. తన గ్రామంలోని ప్రజలకు వ్యాధులను కలిగించే క్రిమి కీటకాలని, భయాన్ని కలిగించే భూత ప్రేత పిశాచ గణాలను గ్రామంలోనికి రాకుండా వూడ్చి చేటలోకి ఎత్తి పారబోసేది ఈ దేవతే. పాములు బాగా సంచరించే చోటులో వుండే ఈ దేవత పుట్టమ్మతల్లి. ఈమె గుడిలో అనేక పుట్టలుంటాయి.

• అక్కడే సుబ్రహ్మణ్య షష్టికి అందరూ పుట్టలో పాలు పోస్తారు. ఈ తల్లికే ‘నాగేశ్వరమ్మ’ అని కూడా అంటారు. పాము + అమ్మ= పాపమ్మ అవుతుంది కాబట్టి ఈ తల్లికి పాపమ్మ అని కూడా అంటారు.

• సుబ్రహ్మణ్యేశ్వరుడు పేరు మీదే ‘సుబ్బ + అమ్మ= సుబ్బమ్మ కూడా దైవముగా ఉంది.

• బ్రతుకుకి కావలసిన వర్షాన్ని పంటనీ ఇచ్చే తల్లి బతుకమ్మ.

• గ్రామ ప్రజల మంచిని చూసే (కనే) అమ్మ కన్నమ్మ.

• ఎప్పుడూ సత్యాన్ని (నిదర్శనాలని) చూస్తూవుండే తల్లి సత్య + అమ్మ= సత్తెమ్మ.

• అలాగే పుల్ల (వికసించిన కళ్ళున్న) అమ్మ పుల్లమ్మ. ప్రతి విషయాన్ని ఎంతో శ్రద్ధగా పరిశీలించి చూస్తుంది కాబట్టి ఆమె పుల్లమ్మ అయ్యింది.

• ఇక ప్రతి శుభకార్యానికి నైవేద్యాన్ని అర్పించుకొనే చోటవున్న తల్లి అర్పణ + అమ్మ = అర్పణలమ్మ క్రమముగా అప్పలమ్మ అయినది.

• బెల్లము బాగా వున్న ప్రాంతాలలో ఈ తల్లికి అప్పాలు బాగా ఇష్టమంటూ భావించే భక్తులు అప్పాల + అమ్మ= అప్పలమ్మ అన్నారు.

• అమ్మవార్ల వూరేగింపులో అన్నిటికన్న చిన్నది బాలా త్రిపుర సుందరి విగ్రహానికి సమమైన వుజ్జీ అయినది పెంటి (బాల) + అమ్మ=పెంటమ్మ.

• భోజనాన్ని అందించగల తల్లి అనే అర్దములో బోనముల (భోజనమనే పదానికి వికృతి) + అమ్మ = బోనాలమ్మ.

• అయ్య అయిన శంకరునికి అమ్మ (భార్య) కాబట్టి ఈమెను ‘అయ్యమ్మ’ అని కూడా కొన్ని చోట్ల పిలుస్తారు.

• లలితాంబ, భండాసురుణ్ణి చంపేందుకు గుర్రాల మీద కూర్చొన్న స్త్రీ సైనికుల సైన్యముతో వెళ్లింది కాబట్టి గుర్రాల + అమ్మ= గుర్రాలమ్మ అయ్యింది.

• ఊరు పేరుని బట్టి పీల్చుకొనే దేవతలు కొందరున్నారు. సోమప్రోల + అంబ= సోమపోలమాంబ అన్నారు. సోమప్రోలు అనే గ్రామము ఉత్తరాంధ్ర శ్రీకాకుళం జిల్లాలోని సోంపేట.

పేర్లు ఏవైతేనేమి, ఆ తల్లి ఎప్పుడూ మనకు తోడుగా, అండగా నిలిచి మనందరినీ కంటికి రెప్పలా కాపాడుతుంది…

శ్రీ మాత్రే నమః 🙏